Η ιστορία του νομού Αχαΐας χάνεται στα βάθη των αιώνων, οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχή ήταν οι Πελασγοί, κατά την εποχή του χαλκού, περίπου τον 22ο π.Χ. αιώνα, ακολούθησαν οι Ίωνες και στην συνέχεια οι Αχαιοί που έδωσαν και την ονομασία τους στην περιοχή.
Η Αχαΐα στην αρχαιότητα ήταν διαιρεμένη σε πόλεις, οι οποίες από ανατολικά προς τα δυτικά ήταν οι παρακάτω : Η Πελλήνη, η Αιγείρα, οι Αιγές, η Βούρα, η Ελίκη, το Αίγιο, η Κερύνεια, οι Ρύπες, το Λεόντιο, οι Φαρές, ο Ώλενος, η Τριταία, Πάτρα και η Δύμη.
Τον 8ο π.χ. αιώνα εμφανίζεται η Αχαϊκή Συμπολιτεία και οι πόλεις της Αχαΐας έδιωξαν την μοναρχία και έγιναν δημοκρατικές. Η ομοσπονδία αυτή εμφανίστηκε αυτάρκης και ανεξάρτητη και άρχισε να διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο, ιδιαίτερα μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Εδρα της Αχαικής Συμπολιτείας ήταν ο Ναός του Ομαρίου Διος στο Αίγιο.
Την άνοιξη του 146 π.χ. οι πόλεις αποφάσισαν πόλεμο κατά των Ρωμαίων. Στη μεγάλη μάχη ο Αχαϊκός στρατός κατανικήθηκε και οι Ρωμαίοι διέλυσαν την Αχαϊκή Συμπολιτεία, γκρέμισαν τα τείχη των πόλεων της και κατέλυσαν τα δημοκρατικά πολιτεύματα. Το 67 μ.χ. ο Νέρωνας παραχώρησε αυτονομία, αν και το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων της Αχαΐας είχε δεχτεί τη χριστιανική θρησκεία, που είχε διδάξει ο μαθητής του Ιησού Χριστού, Άγιος Ανδρέας ο οποίος και μαρτύρησε στην Πάτρα.
Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204) η Αχαΐα έγινε επαρχία του φεουδαρχικού κράτους των σταυροφόρων Γοδεφρείδου Βιλλεαρδουίνου και Γουλιέλμου Σαμπλίττη. Το 1430 προσαρτήθηκε στο Δεσποτάτο του Μορέως του οποίου Δεσπότης ήταν ο τελευταίος Αυτοκράτορας του Βυζαντίου ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος.
Το 1460 ο κατακτητής της Πόλης Μωάμεθ ο Β΄ κατέλαβε την Αχαΐα και ολόκληρο το δεσποτάτο της Πελοποννήσου και έδιωξε τους αδελφούς του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, που το κυβερνούσαν.
Κατά τα τελευταία χρόνια της τούρκικης κυριαρχίας ο νομός γνώρισε οικονομική και εμπορική άνθιση. Η Πάτρα και το Αίγιο (Βοστίτσα) θεωρούνταν από τα καλύτερα εμπορικά λιμάνια, στα οποία κατέπλεαν πολλά ευρωπαϊκά καράβια.
Τέλος η Αχαΐα υπήρξε ο τόπος που δόθηκε το σύνθημα της ελληνικής επανάστασης το 1821 ενάντια στην Τουρκοκρατία και η σύγχρονη ιστορία της είναι συνδεδεμένη με την ιστορία της υπόλοιπης Ελλάδας.
Ιστορία